Onderwijs VO
Bernd Andeweg
Voorlichter en docent Aardwetenschappen
Vrije Universiteit Amsterdam

Tussen VO en WO

De afgelopen jaren heb ik door aansluitingsprojecten steeds meer een plek gevonden tussen WO en VO in. Zo ben ik betrokken bij nascholingen van aardrijkskunde docenten, begeleid ik veel profielwerkstukken. Op deze pagina een overzicht van de belangrijkste projecten en "functies".


Nieuwe Natuurkunde

Geofysica is onderdeel van Nieuwe Natuurkunde. Voor Overal Natuurkunde (verschijnt zomer 2014) heb ik de delen over aardbevingen, het binnenste van de aarde en klimaat inhoudelijk gescreend. Op een bijeenkomst van het BetaSteunpunt Amsterdam (itsacademy.nl) zal ik in het najaar een lezing verzorgen over plaattektoniek en geofysica.


Bosatlas

Voor de 54ste editie van de Bosatlas (verschenen in juli 2012) heb ik een aantal geologische kaartjes eens stevig onder handen genomen. Ook voor de Bosatlas Online heb ik voor het thema 'plaattektoniek' aanvullingen en verbeteringen geleverd. Erg leuk om te doen en ik ben er best een beetje trots op!


UAR Ondergrond

In de UAR (Urban Augmented Reality)-app van het Nederlands Architectuur Instituut is een ondergrond-laag toegevoegd. De route die in Amsterdam te volgen is op het gebied van de Geologie heb ik in de app verwerkt op basis van het boekje 'De bodem onder Amsterdam' van Wim de Gans. Als route te gebruiken tijdens een excursie! -helaas is door failliet van Layar de app onbruikbaar geworden-.


NLT module klimaatverandering

In samenwerking met drie scholen uit de regio heb ik een module gemaakt voor het nieuwe schoolvak NLT (Natuur, Leven en Technologie) met als titel "Klimaatverandering: als het noordpoolgebied opwarmt".

Hier zijn drie college-filmpjes (powerpoint naast mijn hoofd) voor de module:

  • Inleiding op de hele module
  • Waarom aardwetenschappers in het verleden kijken
  • Iets meer over de paragraaf Milankovic-cycli
  • Op de site van NLT is de module te vinden: www.betavak-nlt.nl

    Profielwerkstukken!

    Per jaar begeleid ik vele leerlingen bij het maken van een Profielwerkstuk. Dat kan uiteenlopen van het meehelpen in zoeken naar geschikte literatuur en websites, het aanscherpen van hoofd- en deelvragen tot het meedenken en opzetten van experimenten. Sommige leerlingen komen die ook op de VU uitvoeren. Aardwetenschappen biedt nu eenmaal een enorme scala aan interessante beta-toepassingen! Plaattektoniek, tsunami's, de warme Golfstroom, klimaatverandering, vulkanen, dateren van gesteente. Noem het maar op! Meteen ook een mooie gelegenheid om echt kennis te maken met Aardwetenschappen.

    Een paar voorbeelden?

  • Vulkanisme in NieuwZeeland
  • Bodemdaling in noord-Nederland door gaswinning
  • Wat is de invloed van de bodem op flora en fauna?
  • Welke breuk is het meest gevaarlijk, de San-Andreas of de Noord-Anatolische breuk?
  • Yellowstone, een slapende supervulkaan
  • Verzilting van het grondwater in West-Nederland, een groot probleem?
  • Wat is de invloed van de zeebodem op het ontstaan van tsunami's?
  • Hoe beinvloedt de aanleg van de Drieklovendam de waterhuishouding stroomafwaarts?


    Gastlessen

    Werkcollege, gastles, college, inleiding, het kan veel namen hebben. Op school of op de VU, als school ons bezoekt, sta ik regelmatig voor de klas. Het kan zijn als inhoudelijk college (klimaatverandering, plaattektoniek, IJsland, gesteente, Spitsbergen), het kan een practicum zijn met inleiding (plaattektoniek in ons Teclab, gesteente, water, CO2, klimaat) maar het kan ook gaan over hoe je een profielwerkstuk maakt, of hoe je een profiel kiest.

    Een paar voorbeelden?

  • College over de Eifel, voor een excursie Aardrijkskunde van College Hageveld
  • Over profielwerkstuk op het Comenius in Hilversum
  • NLT-les over aardbevingen en vulkanisme op het Gymnasium Apeldoorn
  • In-house nascholing Ak docenten in Mijdrecht en Kampen
  • In het Engels over Climate Change voor TTO van het Haarlemmermeerlyceum in Hoofddorp
  • Voor het Sint Michael College over Spitsbergen, omdat ze daar elke zomer met een groep heen gaan
  • Inleiding IJsland voor leerlingen van het Vossius en 4de Gymnasium uit Amsterdam als voorbereiding op hun reis naar IJsland
  • Over klimaatverandering voor docenten-in-opleiding en scholen die de VU bezoeken met hun bovenbouw vwo-klassen
  • Lessenserie Montessori-school Plusgroep middenbouw over geologie

    Hier een Google Earth file van de scholen waar ik geweest ben (voor zover ik me ze kan herinneren, dan).



  • iBook 'Onder de grond'

    Speciaal voor het onderwijs ontwikkeld op basis van content die binnen het Centrum voor Geocommunicatie is verzameld: het iBook 'Onder de grond'. Fascinerende nieuwe onderwijsvorm!

    Download het gratis op iTunes!


    "Functies"

  • Redactielid Geografie, het blad van het KNAG
  • Beta-Ambassadeur
  • Lid Landelijke Klankbordgroep Natuur, Leven en Technologie
  • Toehoorder in de Raad van Advies van het Centrum voor Geocommunicatie
  • Lid Landelijke Stuurgroep NLT (vanaf april 2011)
  • Inhoudelijk screener Landelijke Eindexamenopgaven Aardrijkskunde (Cito)
  • Inhoudelijk adviseur College voor Examens Aardrijkskunde, over nieuwe regio en land eindexamenprogramma havo-vwo (Zuid-Amerika/Brazilie)
  • Screening geologische inhoud Bosatlas en Bosatlas-online


    Voorlichting

    Per jaar bezoeken we met Aardwetenschappen rond de 20 regionale of lokale scholenvoorlichtingsbijeenkomsten. Dichtbij (Almere, Hoorn, Purmerend, Amsterdam, Haarlem, Amersfoort, Gouda, Zaandam, Alkmaar, Castricum), maar ook verder weg (o.a. Apeldoorn, Rotterdam, Venlo, Helmond, Eindhoven, Nijmegen, Friesland, Westland, Zeeland). Vaak ben ik er zelf bij! Er is niet veel leukers dan de studenten van over een paar jaar te ontmoeten.


    Masterclasses

    Per jaar verzorg ik een aantal masterclasses: verdiepende activiteiten voor scholieren. Een tweedaagse cursus Plaattektoniek, bijvoorbeeld. Of een masterclass over water, of een excursie naar de Gelderse Vallei. Inhoudelijk aan de slag, altijd leuk!. Of ik ontwikkel weer nieuwe, over bijvoorbeeld delta's.

    Meer informatie via de FALW-site.


    Extra Talent


    In samenwerking met het Onderwijscentrum VU ben ik als inhoudelijk expert van 2006 tot 2010 betrokken geweest bij het project Extra Talent: klimaatverandering. Leerlingen van scholen in de buurt van Amsterdam doen in dit project onderzoek op het gebied van klimaat en leren veel over onderzoek doen en elkaar feedback geven.


    Nascholing


    Ik verzorg samen met het Onderwijscentrum VU, collega Mark Bokhorst en Universiteit Utrecht nascholingen voor aardrijkskunde docenten en docentenconferenties. Ook ben ik een vaste kracht op de jaarlijkse KNAGdag. Nascholing voor NLTdocenten ligt voor de hand en zal ontwikkeld worden de komende jaren.

    Meer informatie:

    Voorbeelden van lezingen: KNAG Onderwijsdagen (vanaf 2007); Scholing aan schoolboekauteurs over Brazilie en Zuid-Amerika; Geodag, Betapartnersconferentie (over klimaatverandering)


    Aarde.Nu

    Aarde.Nu was het samenwerkingsverband van de vijf aardwetenschappelijke opleidingen in Nederland. Ik ben voorzitter van Aarde.Nu. Van 2001 tot 2011 bood Aarde.Nu leerlingen informatie, hints en hulp voor een profielwerkstuk waarin de Aarde een rol speelt, om de opleidingen onder de aandacht te brengen van scholieren en docenten in de N-profielen op school. Van 2002 tot 2010 gingen de winnaars op Expeditie naar IJsland en in 2008 zelfs naar Groenland in het kader van het International Polar Year.

    Die reizen heb ik (mede) opgezet en georganiseerd en verschillende keren ben ik meegeweest als begeleider (2002, 2003, 2007 & 2010 naar IJsland, 2008 Groenland!).

    Van 2010 tot 2013 participeerde Aarde.Nu in het Centrum voor Geocommunicatie en via die constructie ondersteunde Aarde.nu de vakpagina's op Kennislink over "Aarde en Klimaat"


    Geotruck

    Op initiatief van TNO (tegenwoordig Deltares) en de Universiteit Utrecht, is de Geotruck ontwikkeld. Een mobiel leslokaal dat in 2008 en 2009 langs scholen in het hele land reed. In het leslokaal streden scholieren in groepjes van 4 in een van de zes missies tegen elkaar en de klok. Bij de ontwikkeling van twee van de missies ben ik nauw betrokken geweest. De VU was partner van het eerste uur en zorgde ook voor bemensing van de Geotruck.